Ο όρος Πάσχα προέρχεται από το αραμαϊκό «πασ’ά» και το εβραϊκό «πεσάχ» (= διάβαση).
Το Πάσχα προϋπήρχε ως έθιμο στην αρχαία Αίγυπτο, όπου γιόρταζαν την άνοιξη το Πεσάχ, δηλαδή τη διάβαση του Ήλιου από τον ισημερινό (δηλαδή την εαρινή ισημερία). Από τους Αιγύπτιους πήραν εθιμικά στοιχεία οι Εβραίοι και μαζί και το έθιμο του Πάσχα.
Εβραϊκό Πάσχα: Το Πάσχα αποτελούσε ανάμνηση της εξόδου από τη δουλεία της Αιγύπτου υπό την ηγεσία του Μωυσή μέσω θεϊκής παρέμβασης. Αυτό ήταν και το γεγονός, που έδωσε στο Πάσχα την οριστική του σημασία. Σύμφωνα με την Έξοδο, κάθε αρχηγός οικογένειας θυσίαζε ένα αρσενικό πρόβατο στο ναό των Ιεροσολύμων, το οποίο έψηναν αργότερα με τον όρο να το φάνε όλο το ίδιο βράδυ. Το αίμα του το έβαζαν ως ένδειξη προστασίας στην είσοδο κάθε σπιτιού. Το βράδυ άπλωναν στο τραπέζι όλα τα φαγητά (αρνί, πικρίδες [= πικρά χόρτα], άζυμα, βάμμα). Στη συνέχεια οι πιο γέροι της οικογένειας διηγούνταν όλη την ιστορία της δουλείας και της απελευθέρωσης από την αιγυπτιακή σκλαβιά και εξηγούσαν το συμβολισμό κάθε φαγητού στο τραπέζι. Κόκκινα έβαφαν τα αυγά τη Μ. Πέμπτη. Κατά τη διάρκεια του Πάσχα έδιναν επίσης χάρη σε έναν κατάδικο, συνήθεια που μάλλον εισήγαγαν οι Ρωμαίοι.
Χριστιανικό Πάσχα (Πασχαλιά, Λαμπρή): Ο Χριστός και οι Απόστολοι γιόρταζαν το Ιουδαϊκό Πάσχα, με το οποίο συνδέθηκε και ο Μυστικός Δείπνος. Όπως ήταν φυσικό, οι πρώτοι Χριστιανοί ήταν Εβραίοι, γι’ αυτό και παρέλαβαν απ’ αυτούς τη συγκεκριμένη γιορτή και διατήρησαν το όνομα «Πάσχα», σε ανάμνηση της Ανάστασης του Κυρίου. Κατά τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού τόνιζαν οι Ιουδαϊζοντες Χριστιανοί στην εορτή του Πάσχα το γεγονός της σταύρωσης του Χριστού και επέμεναν να το γιορτάζουν μαζί με τους Εβραίους. Αντίθετα, οι Χριστιανοί άλλων εθνών τόνιζαν την ανάσταση του Χριστού και συνέδεσαν τον εορτασμό του Πάσχα με την αναστάσιμη ημέρα της εβδομάδας, τη Κυριακή. Τόνιζαν επίσης, ότι τα Χριστιανικό Πάσχα δεν είναι δυνατόν να συμπίπτει με το εβραϊκό. Παρόλα αυτά ως τον 4ο αιώνα μ.Χ. ο εορτασμός του ήταν κοινός. Χριστιανοί και Εβραίοι διαφοροποιήθηκαν απόλυτα (σε σχέση με τη γιορτή του Πάσχα) μετά την Α’ Οικουμενική Σύνοδο (325 μ.Χ.), η οποία επέμενε να γιορτάζουν όλοι οι Χριστιανοί μαζί (Δύσης και Ανατολής) και μάλιστα να γιορτάζουν χρονολογικά μετά το εβραϊκό Πάσχα, δηλαδή τη 1η Κυριακή μετά τη πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία της 21ης Μαρτίου.
Το Πάσχα σήμερα: Το χριστιανικό Πάσχα διαρκεί 2 εβδομάδες, από την Κυριακή των Βαϊων (=συμβολίζει την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα) ως την Κυριακή του Θωμά. Κατά το σύγχρονο εορτασμό της Ανάστασης περιλαμβάνουν τα λαϊκά έθιμα δείπνο με κύριο φαγητό το βράδυ της Ανάστασης τη μαγειρίτσα, το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών στο σπίτι (ή έξω από την εκκλησία), το «φιλί της αγάπης» την ώρα της Ανάστασης, το σούβλισμα του αρνιού την Κυριακή του Πάσχα.
.
Συντάκτρια: Ματίνα Χόβολου
