Back to Top

Επηρεάζει την ζωή μας η θεωρία της σχετικότητας;


Η θεωρία της σχετικότητας δημοσιεύτηκε ολοκληρωμένη το 1915 από τον Αλβέρτο Αϊνστάιν, αλλά πολλά μέρη της αποδείχθηκαν δεκαετίες αργότερα, καθώς η τεχνολογία της εποχής δεν ήταν σε θέση να συμβαδίζει με τις εν λόγω ανακαλύψεις. Μπορεί η θεωρία της σχετικότητας να είναι μια από τις σπουδαιότερες ιδέες που έχει συλλάβει ποτέ ο ανθρώπινος νους, ωστόσο, η ειρωνεία είναι πως για εμάς τους ανθρώπους, δεν αλλάζει σχεδόν τίποτα η διατύπωσή της.

Στην ουσία, η θεωρεία της σχετικότητας πετυχαίνει το «πάντρεμα» δυο εννοιών, που φαινομενικά δεν έχουν σχέση μεταξύ τους: Της ενέργειας και της μάζας. Στις καθημερινές μας δραστηριότητες ξοδεύουμε ενέργεια: Όταν περπατάμε, όταν διαβάζουμε, όταν τρώμε κτλ. Ένα αυτοκίνητο, για να κινηθεί χρειάζεται ενέργεια, την οποία την απορροφά από την μετατροπή της βενζίνης. Μάζα, έχουν τα λουλούδια, τα πετρώματα, οι θάλασσες, τα κατσαβίδια, τα οξέα, οι βάσεις, τα κορίτσια, τα αγόρια κτλ. Πριν τη θεωρεία της σχετικότητας, δίδασκαν, ότι δεν υπάρχει σύνδεση μεταξύ της μάζας και της ενέργειας. Και ο Αϊνστάιν παρόμοια διδάχτηκε.

Η επαναστατική του όμως εξίσωση (E=mc2), άλλαξε άρδην την αντίληψη της σύγχρονης φυσικής: Υποστήριξε ότι μπορούμε να παράγουμε ενέργεια από οποιοδήποτε αντικείμενο έχει μάζα, αρκεί να αναπτύξει ταχύτητες που βρίσκονται κοντά στην ταχύτητα φωτός. Η ταχύτητα του φωτός είναι αδιανόητα τεράστια: Διανύει μια απόσταση 300.000 χιλιομέτρων σε 1 δευτερόλεπτο (περίπου 7 φορές την περίμετρο της γης). Η ενέργεια που θα προκύψει είναι απλά εξωφρενική.

Γιατί η καθημερινότητά μας δεν αλλάζει καθόλου από την διατύπωσή της;

  1. Η ενέργεια που καταναλώνουμε εμείς είναι πραγματικά μικροσκοπική. Σκέψου μόνο ότι και η ποσότητα της ενέργειας από την έκρηξη μιας ατομικής βόμβας δεν θεωρείται μεγάλη σύμφωνα με τη θεωρεία της σχετικότητας.
  2. Η ταχύτητα του φωτός είναι απλησίαστη για τα ανθρώπινα δεδομένα και τις ανθρώπινες αντοχές. Οι επιστήμονες κατάφεραν να την πλησιάσουν μόνο με μικρά σωματίδια (νετρίνο, ηλεκτρόνια)

Φωτογραφία: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Einstein_Blackboard_Exploitable_template.jpg

Γιατί στον στρατό λέμε τις τουαλέτες «Καλλιόπη»;


Η εν λόγω έκφραση γεννήθηκε κατά την περίοδο του μεσοπολέμου στην πόλη της Αθήνας. Κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου (η χρονική περίοδο μεταξύ 1ου και 2ου Παγκοσμίου πολέμου), το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας αποφάσισε να διακοσμήσει τους αεραγωγούς εξαερισμού που βρίσκονταν επάνω στην πλατεία της Ομόνοιας, γιατί θεωρούσαν ότι το θέαμα ήταν εντελώς αποκρουστικό για τη μεγαλύτερη πλατεία της πρωτεύουσας.

Αποφάσισαν να τοποθετήσουν τα αγάλματα των μουσών, ως φόρο τιμής στην αρχαία ελληνική ιστορία. Μόνο που η σκέψη τους παρουσίαζε ένα τρωτό σημείο: Οι μούσες ήταν εννιά, ενώ οι αεραγωγοί εξαερισμού μόνο οχτώ. Μην θέλοντας να βάλουν την περισσευούμενη μούσα σε κάποιο άλλο μέρος, τοποθέτησαν την 9η μούσα, την Καλλιόπη, στο υπόγειο, δίπλα από τις δημόσιες τουαλέτες. Όποτε κάποιος περαστικός ρωτούσε «Πού είναι οι δημόσιες τουαλέτες;» έπαιρνε συνήθως την απάντηση «Κάτω, στην Καλλιόπη». Έτσι, με τον καιρό η φράση αυτή απέκτησε μεταφορική σημασία και χρησιμοποιείται, κυρίως στο στρατό, μέχρι και σήμερα.

Φωτογραφία: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Muse_Calliope-hermitage.jpg

Γιατί λέμε «Καβάλησε το καλάμι» ;


Είναι μια έκφραση που προέρχεται από την αρχαία Σπάρτη. Την είπαν οι Σπαρτιάτες, για να πειράξουν τον Αγησίλαο, ο οποίος ήταν βασιλιάς της Σπάρτης τον 4ο αιώνα π.Χ. Ο Αγησίλαος αγαπούσε υπερβολικά τα παιδιά του. Λέγεται ότι, όταν αυτά ήταν μικρά, έπαιζε μαζί τους μέσα στο σπίτι. Σε ένα από τα παιχνίδια μαζί τους παρίστανε τον καβαλάρη πάνω σε ένα άλογο, μόνο που αντί για άλογο «ίππευσε» ένα καλάμι.

Κάποια μέρα όμως, τον είδε ένας φίλος του σε αυτή τη στάση. Ο Αγησίλαος τον παρακάλεσε να μην κάνει λόγο σε κανέναν, πριν γίνει κι αυτός πατέρας και νιώσει τι θα πει να παίζεις με τα παιδιά σου. Φυσικά εκείνος δεν κράτησε το λόγο του και σύντομα διαδόθηκε σε όλους πως «ο Αγησίλαος καβάλησε το καλάμι». Με την πάροδο των χρόνων, άλλαξε η ερμηνεία του και σήμερα το χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να πούμε για κάποιον ότι πήραν τα μυαλά του αέρα.

Φωτογραφία: https://pxhere.com/el/photo/765234