Ο βακαλάος μπήκε στο τραπέζι μας τον 15ο αιώνα και απέκτησε τη δική του θέση στο εθνικό μας εδεσματολόγιο. Παρόλο που η περίοδος της Σαρακοστής αποτελεί παράλληλα και περίοδο νηστείας, η εκκλησία επέτρεψε να υπάρχουν δυο ημέρες όπου θα επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού. Μία από αυτές τις γιορτές είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, όπου παραδοσιακά συνηθίζεται εκείνη την ημέρα να τρώμε μπακαλιάρο με σκορδαλιά. Η δεύτερη ημέρα εξαίρεσης της νηστείας είναι η Κυριακή των Βαΐων. 

Γιατί όμως καθιερώθηκε ο μπακαλιάρος και όχι κάποιο άλλο ψάρι; Παλιά, όσοι ζούσαν σε παραθαλάσσιες περιοχές, δεν είχαν πρόβλημα να τρώνε φρέσκα ψάρια σε καθημερινή βάση. Για τον ορεινό πληθυσμό όμως, η μεταφορά του ψαριού αντιμετώπιζε προβλήματα, μιας και δεν υπήρχαν τα μέσα μεταφοράς του φρέσκου ψαριού πριν αυτό αλλοιωθεί. Όταν λοιπόν εισήχθηκε ο μπακαλιάρος τον 15ο αιώνα, ήταν ιδανικός, γιατί ήταν ένα φτηνό ψάρι το οποίο μπορεί να διατηρηθεί και εκτός ψυγείου με τη χρήση αλατιού.

Φωτογραφία: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%CE%9C%CF%80%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%AC%CF%81%CE%BF%CF%82_-%CE%A3%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%B4%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%AC%284463505646%29.jpg

Έχει καταγραφεί περίπτωση γατών που έχουν πέσει από τον 30ο όροφο χωρίς να πάθουν την παραμικρή σωματική βλάβη. Από την άλλη, έχει πέσει γάτα από τον 5ο όροφο και τραυματίστηκε σοβαρά. Πως εξηγούνται οι δυο αυτές αντιφατικές καταστάσεις; Η γάτα, όταν πέφτει από ένα υπερυψωμένο σημείο, όσο ψηλό και αν είναι αυτό, δεν μπορεί να ξεπεράσει την ταχύτητα των 100 km/h. Η αντίσταση του αέρα προβάλει εμπόδιο στην ανάπτυξη μεγαλύτερων ταχυτήτων. 

Σε αυτήν την ταχύτητα, οι γάτες προλαβαίνουν να ανοίξουν το σώμα τους σαν αλεξίπτωτο και να πέσουν στην γη όπως οι σκίουροι. Οι σκίουροι, κατά την πτώση τους, «τεντώνουν» με τέτοιο τρόπο το σώμα τους, ώστε η προσγείωση να γίνει όσο πιο ομαλή γίνεται. Για να προλάβει να λειτουργήσει ο αντίστοιχος μηχανισμός προσγείωσης μιας γάτας, χρειάζονται περίπου 25 μέτρα, δηλαδή όσο είναι το ύψος μιας 7όροφης πολυκατοικίας. Σε οποιοδήποτε σημείο κάτω από το συγκεκριμένο ύψος, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα τραυματισμού.

Φωτογραφία: https://scholarlycommons.pacific.edu/kam-photos/1889/

Τα πουλιά όχι μόνο πετούν σε σχήμα V αλλά, επιπλέον, κάθε πουλί πετά και ελαφρώς ψηλότερα από αυτά που προπορεύονται. Ο κύριος λόγος του σχηματισμού τύπου V είναι η εξοικονόμηση ενέργειας. Σε κάθε φτερούγισμα, ο αέρας που περνά από τα φτερά των πουλιών, δημιουργεί μια μικρή αεροδυναμική ανυψωτική δύναμη πίσω από το καθένα, διευκολύνοντας τις πτητικές επιδόσεις αυτών που ακολουθούν. Έτσι, όσο πιο πίσω στο σμήνος πετά ένα πουλί, τόσο λιγότερη ενέργεια καταναλώνει. Η εξοικονόμηση ενέργειας, που μεταφράζεται με αραιότερο χτύπημα των φτερούγων, είναι κομβικής σημασίας για την επιβίωση τους λόγω των τεράστιων αποστάσεων που διανύουν.

Σε όλη τη διάρκεια πτήσης τους, οι ρόλοι του κάθε πουλιού κατανέμονται λειτουργικά και ισόνομα: Ανά διαστήματα, τα κουρασμένα πουλιά των μπροστινών σειρών, αλλάζουν θέση με τα ξεκούραστα των πίσω, τα οποία πλέον αναλαμβάνουν το «πηδάλιο» του πληρώματος. Η πιο πλεονεκτική θέση στα σκέλη του V, θεωρείται και είναι ο ενδιάμεσος χώρος, καθώς εκτός από λιγότερη κατανάλωση ενέργειας, παρέχει στα πουλιά και μια δικλίδα ασφαλείας σε περίπτωση επίθεσης από κάποιο ιπτάμενο αρπακτικό. Εκεί πετούν συνήθως τα νεαρά πουλιά της οικογένειας, μέχρι να εξοικειωθούν -μεταξύ άλλων- και με την λειτουργία του σμήνους.

Φωτογραφία: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:V_Formation_For_The_Pelicans.P%C3%A9licans_en_formation_V_au_dessus_de_la_Plage…-_panoramio.jpg

Ο χαρταετός είναι μια συνήθεια που γεννήθηκε και τελειοποιήθηκε στην Κίνα. Υπάρχουν αναφορές ότι έφτιαχναν χαρταετούς από το 1000 π.Χ., καθώς ο χαρταετός θεωρούνταν ένα μέσο επικοινωνίας με τον Θεό που κατοικεί στον ουρανό. Έτσι, ως επακόλουθο, στόλιζαν τους χαρταετούς τους με ευχές και επιθυμίες και τους πετούσαν όσο πιο ψηλά γινόταν. Προσάρμοζαν μάλιστα πάνω στους χαρταετούς και μικρές φλογέρες, ώστε να σφυρίζουν στον αέρα, κάτι που θα έδιωχνε τα κακά πνεύματα μακριά. Ακόμα και σήμερα, πολλοί Κινέζοι πιστεύουν, πώς όσο πιο ψηλά φτάσει ο χαρταετός τους, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να έχουν διωχθεί τα κακά πνεύματα

Στις μέρες μας, μπορεί ο χαρταετός έχει συνδυαστεί με παιχνίδι και διασκέδαση, αλλά στο παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί και για διαφορετικούς σκοπούς:

• Στην Κίνα έφτιαχναν μεγάλους χαρταετούς, ύψωναν μαζί τους άνθρωπο, ώστε να κατασκοπεύει αντίπαλα στρατόπεδα.
• Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος (1752), χάρη στον χαρταετό του ανακάλυψε τον ηλεκτρισμό της ατμόσφαιρας, κάτι που τον οδήγησε στη δημιουργία του αλεξικέραυνου.
• Ο Αυστραλός ερευνητής Hargrave χρησιμοποιούσε τους χαρταετούς για μετεωρολογικές παρατηρήσεις.
• Υπάρχουν αναφορές για πλοία που είχαν εξοκοίλει σε ακτές και παραλίες και σώθηκαν, χάρη σε ναυαγοσωστικά καλώδια που τους είχαν ρίξει με χαρταετούς.

Φωτογραφία: https://christchurchartgallery.org.nz/events/colourful-kite-making-workshop

Μόνο εβδομήντα περίπου χώρες έχουν καθιερώσει την αλλαγή της ώρας. Οι υπόλοιπες έχουν μια σταθερή ώρα για ολόκληρο τον χρόνο. Η ώρα Γκρίνουιτς, που είναι η παγκόσμια ώρα και η βάση όλων των άλλων, δεν αλλάζει, γι' αυτό και το καλοκαίρι η Ελλάδα είναι 3 ώρες και το χειμώνα 2 ώρες μπροστά από την Μεγάλη Βρετανία. Στην Ελλάδα, η αλλαγή της ώρας καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1973 και εφαρμόζεται μέχρι σήμερα συνεχώς. Κύριος στόχος της αλλαγής είναι η εξοικονόμηση των ενεργειακών πόρων, καθώς έτσι επωφελούμαστε περισσότερο από το φως της ημέρας.

Πρωτεργάτης της ιδέας ήταν ο Βενιαμίν Φραγκλίνο (1706-1790), ο οποίος το 1784 με μια επιστολή του σε γαλλική εφημερίδα έκανε την εξής πρόταση: Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, οι εργάτες, να ξυπνούν και να προσέρχονται στις δουλειές τους μια ώρα νωρίτερα. Έτσι, θα εργάζονται περισσότερες ώρες υπό το φυσικό φως του ήλιου και θα εξοικονομείται ρεύμα από το ανάμα των λαμπτήρων. Στην πραγματικότητα, ο Φραγκλίνος πρότεινε αντί να αλλάζουν οι δείχτες του ρολογιού, να αλλάζουν οι άνθρωποι τα ωράρια τους, κάτι που αποδείχθηκε πως ήταν ανέφικτο.

Παρόλο όμως που η καινοτόμα ιδέα του έμεινε στα συρτάρια για περισσότερα από 100 χρόνια, αποδείχθηκε σωστή, αρκεί αντί για τα ωράρια των εργαζομένων να αλλάζει η ίδια η ώρα. Η πρώτη αλλαγή της ώρας εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του Α' παγκοσμίου πολέμου, όχι μόνο για να εξοικονομηθούν οι ενεργειακοί πόροι, αλλά και για να συντονίζονται καλύτερα οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στα πολεμικά μέτωπα του πλανήτη. Ύστερα, δεν εφαρμόστηκε ξανά μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, απ' όπου άρχισε να εφαρμόζεται πλέον σε αρκετά κράτη.

Φωτογραφία: https://www.pexels.com/photo/a-person-checking-the-time-5943780/

Την 14η Φεβρουαρίου γιορτάζεται ο Άγιος Βαλεντίνος και ο θεσμός του έρωτα ανεξάρτητα. Η ταύτιση τους δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα προϊόν συγκάλυψης της καθολικής εκκλησίας. Ο Βαλεντίνος ήταν ένας χριστιανός ιερέας που έζησε γύρω στο 270 μ.Χ. Θέλοντας να διαδώσει τη χριστιανική πίστη τελούσε γάμους ανάμεσα σε ζευγάρια, προσπαθώντας έτσι να δημιουργήσει πυρήνες ανάπτυξης του χριστιανισμού, και φυσικά οικογένειες.

Τα χρόνια εκείνα όμως, ο Χριστιανισμός δεν ήταν η πιο διαδεδομένη θρησκεία. Πολλοί κατηγόρησαν τον Βαλεντίνο για θρησκευτική ασέλγεια, κάτι που τον οδήγησε στον βασανισμό και ύστερα στην θανάτωσή του. Έπρεπε να περάσουν πολλοί αιώνες ωσότου η καθολική Εκκλησία τον αναγνωρίσει επίσημα ως Άγιο. Καθιέρωσε και ημέρα τιμής του την 14η Φεβρουαρίου, μια ημέρα καθόλου τυχαία, καθώς εκείνη την ημέρα γιορταζόταν μια παγανιστική γιορτή του έρωτα και της γονιμότητας. Η καθολική εκκλησία ταύτισε τον Άγιο Βαλεντίνο με τον έρωτα και χάρη στην καλή διαφήμιση καθιερώθηκε ο Άγιος Βαλεντίνος σαν τον Άγιο του Έρωτα.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν αναγνώρισε τον Άγιο και κράτησε σκληρή στάση. Ωστόσο με το πέρασμα των χρόνων και όταν πια ο Άγιος Βαλεντίνος είχε καθιερωθεί, αποφάσισε να δημιουργήσει τον δικό της Άγιο: Υπάρχει ο Άγιος Έρωτας (γιορτάζεται στις 25 Ιουνίου), αλλά και Άγιοι προστάτες του Έρωτα, όπως ο Άγιος Υάκινθος (γιορτάζεται στις 3 Ιουλίου) και οι Άγιοι Ακύλας και Πρισκίλλα (γιορτάζουν στις 13 Φεβρουαρίου). Δεν κατάφεραν όμως ποτέ να μπουν στη συνείδηση του κόσμου.

Φωτογραφία: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Saint_Valentine.jpg

Οι πρώτες μετακινήσεις σε δρόμους γινόταν από την αριστερή πλευρά, την αντίθετη δηλαδή από την σημερινή. Παρόλα αυτά, στις περισσότερες χώρες σήμερα (περίπου το 75%) τα οχήματα κινούνται στην δεξιά πλευρά του δρόμου. Η κίνηση στην αριστερή πλευρά καθιερώθηκε τον Μεσαίωνα, όπου οι δρόμοι της εποχής ήταν και τότε δρόμοι διπλής κατεύθυνσης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το 85-90% των ανθρώπων είναι δεξιόχειρες. Κινούμενοι οι καβαλάρηδες στην αριστερή πλευρά του δρόμου, μπορούσαν να κρατούν το σπαθί με το δεξί τους χέρι. Έτσι, σε περίπτωση που εμφανιζόταν κάποιος με επιθετικές βλέψεις, υπερασπιζόταν την ζωή τους με το πιο καλό και επιδέξιο χέρι τους.

Η αλλαγή της πλευράς οφείλεται στους Γάλλους, με πιο πιθανό υπαίτιο τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Την εποχή του (τέλη 18ου αιώνα), οι άμαξες είχαν αυξηθεί πολύ. Οι οδηγοί τους καθόταν στην αριστερή μεριά της άμαξας για να χρησιμοποιούν το καμτσίκι με το καλό δεξί τους χέρι. Από την θέση αυτή, ο οδηγός μπορούσε μεν να ελέγξει την πορεία όλων των αλόγων, δεν μπορούσε όμως να ελέγξει το πόσο κοντά ήταν στις άλλες άμαξες που περνούσαν δίπλα του όταν διασταυρωνόταν. Τα πολλά ατυχήματα που προκλήθηκαν ανάγκασαν τον Ναπολέοντα να κάνει την κίνηση στα δεξιά υποχρεωτική.

Φωτογραφία: https://pxhere.com/en/photo/1190683