Κρίνουμε αυστηρά τους άλλους για λάθη που κάνουμε και εμείς οι ίδιοι
Η απόδοση αιτιών είναι η ψυχολογική διαδικασία με την οποία εντοπίζουμε την αιτία για διάφορες καταστάσεις.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του φαινομένου είναι όταν λέμε «εγώ άργησα επειδή δεν χτύπησε το ξυπνητήρι, εσύ όμως άργησες επειδή δεν είσαι συνεπής». Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης των αιτιών, ένας όρος που δημιουργήθηκε από τον ψυχολόγο Λι Ρος, είναι μια γνωστική μεροληψία, και αποτελεί συνήθη τάση των ανθρώπων. Επιπλέον, συχνά δεν συνειδητοποιούμε την επίδραση αυτής της μεροληψίας, για τον ίδιο λόγο που υφίσταται η μεροληψία. Εμείς ξέρουμε ποιες είναι οι δικές μας συνθήκες και προθέσεις σε κάθε περίσταση.
Αντίθετα, οι προθέσεις και οι συνθήκες των άλλων δεν είναι γνωστές σε εμάς, επομένως τους κρίνουμε με βάση την έκδηλη συμπεριφορά τους (επιφανειακά κριτήρια). Είναι εύκολο επομένως να θεωρήσουμε ότι η συμπεριφορά μας προκαλείται από τα γεγονότα, ενώ η συμπεριφορά των άλλων προκαλείται από την προσωπικότητά τους. Το θεμελιώδες σφάλμα της απόδοσης των αιτιών δείχνει ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να μέμφονται πρώτα τη συμπεριφορά των άλλων και να μην τους αναγνωρίζουν το ελαφρυντικό των συνθηκών. Εν ολίγοις, ενώ κατανοούμε και συγχωρούμε εύκολα τον εαυτό μας αναγνωρίζοντας τα ελαφρυντικά μας, δεν κάνουμε το ίδιο για τους άλλους.